İş dünyasında gelecek belirsizliklerle dolu bir yolculuk. Birçok işletme, stratejik planlama yapmanın önemini ya yeterince bilmiyor ya da buna yüzeysel yaklaşıyor. Bu sebepten de zaman zaman içi boşaltılmış bir kavram olarak karşımıza çıkıyor. Oysa stratejik planlama, hedeflere ulaşmak için bir yol haritası olmanın ötesinde, iş dünyasında değişen koşulları önceden hissetme ve bu değişimlere uyum sağlama becerisidir. Veri analizleriyle yapılan stratejik planlama, geleceği belirgin kılmak adına kullanabileceğiniz en güçlü araçlardan bir tanesidir. Siz de bu gücü kullanmayı içselleştirerek işletmenizin yarınlarını bugünden şekillendirebilirsiniz. İçselleştirme diyorum çünkü bu iş “hadi stratejik planlama yapalım” diyerek değil, stratejik planlamayı oluşturan kavramları içselleştirip iş yapış biçiminiz ile bağdaştırarak, aldığınız kararlarda, beyninizin arka planında sürekli çalıştırarak yapılmalıdır. Bu sebepten lütfen bu yazıyı karar vermeniz gereken önemli anlarda tekrar tekrar okuyarak iyice içselleştirin.
Stratejik Planlama Nedir?
Stratejik planlama, bir organizasyonun bulunduğu noktadan hedeflerine ulaşması için kullanacağı bir takım yetkinlikler dizisi, beceri setidir. Hedefler belirlenir, bu hedeflere ulaşmak için gerekli kaynaklar organize edilir ve bu kaynaklardan azami faydayı elde etmek için çeşitli araçlar kullanılır. Bu süreç, günlük hayatta farkında olmadan yaptığımız planlamalara ek olarak, iş dünyasında yazılı ve sistematik olarak yürütülür. Şunu eklemeliyim; bu süreci masanızda ekibinizle ya da tek olarak kalem kağıt ya da bilgisayar başında bilinçli biçimde bir kaç defa yaptıktan sonra zaten zihninizde sürekli şekilde işletmeye devam edeceksiniz. Bu yaklaşım, zamanla hayatınızın bir parçası olacaktır ama bu araçları ekibiniz ile sistematik biçimde, periyodik olarak yürütmek, büyüyen şirketler için kurumsal yönetim çalışmalarından olmazsa olmazlar arasındadır. Çünkü plansızlık, büyüyen şirketler için büyük bir risk yaratır. Günümüzde artık eskinin, ‘hesaplarını sigara paketi üzerinde yapan’ iş insanı modeli, çağdaş yaşama ayak uyduramıyor. Benden söylemesi.
Stratejik planınızı uygulamaya geçirmeye çalıştığınızda pek çok hesaba katmadığınız ve tahmin bile edemeyeceğiniz engeller karşınıza çıkacaktır. Bu engeller her ne kadar henüz ön görülemez olsa bile stratejik planlama yapmanın ve planı hayata geçirme sürecinin çok doğal adımlarından bir tanesidir.
Niye Stratejik Planlama Yapılmalıdır?
Geleceğe emin adımlarlar ilerlemek, belirsizliklerle nasıl başa çıkabileceğinizi önceden belirlemek, bilmediğiniz pazarlarda kendinizi nasıl konumlandıracağınızı tespit etmek için stratejik planlama kaçınılmazdır. Kısacası stratejik planlama nasıl gelişebileceğiniz, büyüyebileceğiniz ve kazanımlarınızı koruyabileceğinize yönelik size somut adımlar sağlar. Stratejik planlama olmadan yönetilen şirketlerde, hedefler sık sık değişir ve bu durum hem şirketin yönünü, geleceğini olumsuz etkiler hem çalışan motivasyonunu olumsuz etkiler. Ben yıllar içinde, gece bir fikirle yatıp, sabah kararını değiştiren, tutarsız iş insanlarının şirketlerini nasıl durmadan felakete sürüklediklerine bizzat ve defalarca şahit oldum.
Ayrıca örneğin geleceği parlak bir profesyonel, planları ve hedefleri sürekli değişen bir şirkette uzun süre çalışmak istemez. Güçlü bir stratejik plan, işletmenizi hedeflere ulaştırmanın yanı sıra doğru insanları şirketinize çekmenize ve onları senelerce elde tutmanıza da yardımcı olur. Bu da işinizi içselleştirmiş, sürekli gelişen ve durmadan size fayda sağlayan bir insan kaynağı ile şirketinize verimlilik, tutarlılık sağlar. Stratejik plan buna benzer pek çok açıdan size verimlilik sağlar.
Stratejik Planlama Adımları
Şimdi gelelim stratejik planlama araçlarına ve gerekli adımlara. Stratejik planlama özünde dört temel adımdan oluşur:
İlk Adım: Mevcut Durumunuzu Bütüncül Olarak Değerlendirmek:
Şirketinizin şu anki güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek stratejik planlama yapmanın ilk adımıdır. Şirketin güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek üzere değerlendirme yaparken şirketiniz dışında içinde bulunduğunuz piyasayı rakiplerinizi ve hatta müşterilerinizin taleplerini dahi göz önünde bulundurarak hem içe dönük hem dışa dönük olacak şekilde tüm gözlemlerinizi bir bütün olarak değerlendirerek strateji geliştirme sürecine başlamak gerekir.
Lütfen bu noktada kendinize karşı acımasız olun ve kendinizi ağır eleştirin ki gerçekçi bir tablo ortaya koyabilin. Her ne kadar kendinizi piyasanın parlayan yıldızı, yükselen değeri, önde gelen şirketi olarak görüyorsanız da unutmayın ki en yakın rakipleriniz de kendileri için aynı şeyleri düşünüyorlar. Hanginiz kendini diğerlerinden geride, diğerlerini yakalamak zorunda hissederse, o daha fazla çabalayacak. Her kim ki ‘ben en iyiyim, ben zaten oldum’ der, o şirket de rehavete kapılıp zamansızca, hiç beklemediği biçimde yıkıcı rekabetin arkasında kalmaya mahkumdur. Mesela ne zaman ki, artık imkanlarımız geniş deyip şirket içi lüks harcamalar yapmaya başladınız, bu da sinyallerinden biridir.
Mevcut durumunuzu değerlendirmek için swot analizi yapabilirsiniz.
Türkiye de Aile Şirketleri için Genel Bir SWOT Analizi
| GÜÇLÜ YÖNLER | ZAYIF YÖNLER | FIRSATLAR | TEHDİTLER |
| Güçlü aile bağları | Profesyonel yönetim eksikliği | Dijital dönüşüm | Ekonomik belirsizlikler |
| Sadık müşteri kitlesi | Kuşaklar arası geçiş zorlukları | Devlet destekleri ve teşvikler | Aile içi miras ve sahiplik sorunları |
| Hızlı karar alma | Aile içi çatışmalar | İhracat fırsatları | Genç neslin işe ilgisizliği |
| Yerel pazar bilgisi | Kurumsallaşma eksikliği | Gelecek neslin teknolojiye yatkınlığı | Profesyonel rakiplerin artması |
Güçlü yönler:
Güçlü aile bağları: Aile üyeleri arasındaki güçlü bağlar ve ortak değerler, şirketin uzun vadeli kararlar almasını sağlar. Aile içi bağlardan kaynaklanan sadakat sayesinde kriz dönemlerinde dayanışma ve esneklik yüksek olabilir.
Sadık müşteri kitlesi: Aile şirketlerinin çalışma yöntemleri mekanik değildir. Genellikle uzun yıllar boyunca samimiyetle hizmet verdikleri için, sadık müşteri portföyleri vardır. Bu müşteri bağlılığı, aile şirketlerini piyasada rekabet avantajına sahip kılar.
Hızlı karar alma: Şirket içindeki karar alma mekanizmasının aile üyeleri arasında hızlı olması, özellikle küçük ve orta ölçekli aile şirketlerinde rekabet avantajı sağlayabilir.
Yerel pazar bilgisi: Aile şirketleri, genellikle bulundukları bölgede uzun süre faaliyet gösterdikleri için yerel pazar dinamiklerini ve müşterilerin ihtiyaçlarını derinlemesine bilirler.
Zayıf yönler:
Profesyonel yönetim eksikliği: Aile şirketlerinde profesyonel yönetime geçişte zorluklar yaşanabilir. Genellikle aile içinden yönetici seçme eğilimi, profesyonel yetkinliklerin göz ardı edilmesine neden olabilir.
Kuşaklar arası geçiş zorlukları: Yeni nesle geçiş süreçlerinde yönetim ve liderlik devrinde sıkıntılar yaşanır. Genç nesil, şirketin geleceğini devralmakta isteksiz olabilir veya yeterli deneyim ve bilgiye sahip olmayabilir.
Aile içi çatışmalar: Aile içi anlaşmazlıklar ve çatışmalar, iş süreçlerini olumsuz etkileyebilir. Bu çatışmalar, şirketin büyümesini ve karar alma süreçlerini yavaşlatabilir.
Kurumsallaşma eksikliği: Birçok aile şirketi, süreçlerin yazılı hale getirilmediği ve profesyonel işleyişin olmadığı bir ortamda çalışır. Kurumsallaşma eksikliği, uzun vadeli sürdürülebilirliği tehlikeye sokar.
Fırsatlar:
Dijital dönüşüm: Teknolojinin gelişmesiyle birlikte aile şirketlerinin dijitalleşme yoluyla operasyonel verimliliğini artırma ve yeni pazarlara ulaşma potansiyeli vardır. E-ticaret, dijital pazarlama ve otomasyon sistemleri bu alanda fırsatlar sunar.
Devlet destekleri ve teşvikler: Türkiye’de KOBİ’lere ve aile şirketlerine yönelik devlet teşvikleri ve hibeleri, büyüme ve modernizasyon için büyük fırsatlar sunar.
İhracat fırsatları: Türkiye’deki aile şirketleri, büyüyen global pazarlarla iş birliği yaparak ihracat yapabilir ve uluslararası pazarlara açılabilir.
Gelecek neslin teknolojiye yatkınlığı: Yeni neslin teknolojiye yatkın olması, aile şirketlerinin dijitalleşme ve inovasyon süreçlerini hızlandırabilir. Genç neslin liderliğe hazırlanmasıyla modernleşme sağlanabilir.
Tehditler:
Ekonomik belirsizlikler: Türkiye’deki ekonomik dalgalanmalar, aile şirketleri için finansal belirsizlikler yaratabilir. Kur dalgalanmaları, yüksek enflasyon ve finansal krizler şirketin sürdürülebilirliğini tehdit eder.
Aile içi miras ve sahiplik sorunları: Aile içi miras paylaşımı ve hissedarlık sorunları, işin bölünmesine ve parçalanmasına yol açabilir. Aile üyeleri arasındaki mal varlığı anlaşmazlıkları şirketi yıpratabilir.
Genç neslin işe ilgisizliği: Genç neslin aile şirketine ilgi göstermemesi veya farklı alanlarda kariyer yapmak istemesi, yönetim boşluğu yaratabilir ve şirketin geleceğini tehlikeye atabilir.
Profesyonel rakiplerin artması: Kurumsallaşmış ve profesyonel yönetilen büyük şirketlerin artışı, aile şirketlerinin rekabet gücünü düşürebilir. Ayrıca, daha profesyonel rakiplerle rekabet etmek zorlaşabilir.
Hedeflerinizi Belirlemek
1, 3 veya 5 yıl sonra nerede olmak istediğinizi netleştirin. Bu adım daha çok şirketinizin vizyonunun net olmasıyla ilgilidir. Şirketinizin vizyonunu gerçekçi yapılabilir ve motive edici bir şekilde net olarak ifade etmeniz gerekir. Zannedilenin aksine vizyon sadece gelecekte nerede olmak istediğinizi görmekten çok daha fazlasıdır. Vizyonunuzu net olarak ifade edebilmek için aşağıdaki soruları yanıtlamaya çalışın. Stratejik plan oluşturma süreci gibi vizyonda aynı şekilde tekrar tekrar üzerinden geçerek zaman içerisinde keşfedebilirsiniz.
Vizyonunuzu Belirlemek:
Hangi alanlarda liderlik etmek istiyoruz?
Şirketimizin gelecekte nasıl algılanmasını istiyoruz?
Müşterilerimize, çalışanlarımıza ve topluma nasıl bir katkı sağlamak istiyoruz?
Bizim için “başarı” ne anlama geliyor?
Rakiplerimizden nasıl farklılaşmak istiyoruz?
Hangi özelliklerimiz bizi rakiplerimizden ayırıyor?
Gelecekte hangi benzersiz yetkinliklere sahip olmak istiyoruz?
Hangi müşteri ihtiyaçlarını daha iyi karşılayabiliriz?
Gelecekte müşterilerimiz bizi neden tercih etmeli?
Müşterilerimizin hayatında nasıl bir fark yaratmak istiyoruz?
Teknoloji, ekonomi veya pazar trendleri gibi dış faktörlerin etkisiyle gelecekte nasıl bir şirket olmalıyız?
İç kaynaklarımızı ve yetkinliklerimizi kullanarak hangi fırsatları değerlendirebiliriz?
Hangi risklerle karşılaşabiliriz ve bu risklere karşı nasıl bir vizyon geliştirmeliyiz?
Hangi başarı hikayesi bizim vizyonumuzu en iyi temsil eder?
Vizyonumuzun şirketimize ilham vermesi ve motive edici olması için nasıl şekillendirmeliyiz?
Hangi büyük değişimi veya etkiyi yaratmayı hayal ediyoruz?
Ürün veya hizmetlerimizde dünyayı değiştirebiliyor olsaydık neyi değiştirmek isterdik?
Aile Şirketi için Stratejik Planlama Hedefi Örnekleri
Aşağıda size stratejik planlama sürecinizde ilham olması açısından size bir kaç örnek sunmak istiyorum.
Profesyonel Yönetime Geçiş ve Kurumsallaşma Hedefleri
Hedef 1: İlk 12 ay içinde yönetim kurulu oluşturulacak ve dışarıdan en az 2 bağımsız üye alınacak.
Hedef 2: 18 ay içinde aile üyeleri arasındaki görev dağılımı netleştirilecek ve şirket içi roller belirlenecek.
Hedef 3: 12 ay içerisinde yeni nesil aile üyeleri için bir eğitim ve mentorluk programı başlatılacak ve en az 5 genç aile üyesi bu programa katılacak.
Hedef 4: İlk 2 yıl içinde genç nesil için düzenlenen iş geliştirme projelerinin %50’sinin şirket tarafından benimsenmesi sağlanacak.
Hedef 5: 4 yıl içinde genç nesil üyelerinden en az 2’si icra kurulunda aktif rol alacak.
Aile Anayasası ve Miras Yönetimi için Hedefler
Hedef 6: İlk 6 ay içinde aile anayasası hazırlanacak ve tüm aile üyeleri tarafından onaylanacak.
Hedef 7: 12 ay içinde aile içi anlaşmazlıkları çözmek için düzenli olarak aylık toplantılar yapılacak ve bu toplantıların %90’ında uzlaşı sağlanacak.
Hedef 8: Miras paylaşımına ilişkin düzenlemeler 24 ay içerisinde resmi olarak belgelendirilecek ve tüm aile üyeleri arasında imzalanacak.
Sürdürülebilir Büyüme ve İhracat için Hedefler
Hedef 9: 3 yıl içinde şirket, ihracat geliri elde etmek amacıyla en az 2 yeni uluslararası pazar araştırması yapacak ve bu pazarlara giriş stratejisi geliştirecek.
Hedef 10: 5 yıl içinde toplam gelir %30 oranında artırılacak ve yıllık net kar marjı %20’ye çıkarılacak.
Hedef 11: Sürdürülebilirlik ve çevre dostu uygulamalar kapsamında 2 yıl içinde karbon ayak izi çalışmaları tamamlanacak ve üretim süreçlerinin %50’si çevreye duyarlı hale getirilecek.
Aile İçi İletişim ve Çatışma Yönetimi
Hedef 12: İlk 12 ay içinde aile üyeleri arasında iletişimi güçlendirmek için 6 aylık periyotlarla iletişim ve liderlik eğitimleri alınacak.
Hedef 13: Yılda 4 kez aile üyelerinin katılacağı iş dışı etkinlikler düzenlenecek ve bu etkinliklerde aile bağları güçlendirilecek.
Hedef 14: 18 ay içinde aile içi anlaşmazlıkların %70 oranında azalması için bir arabuluculuk mekanizması oluşturulacak.
Finansal İstikrar ve Büyüme
Hedef 15: İlk 12 ay içinde şirketin nakit akışı yönetimi yeniden yapılandırılacak ve likidite oranı %15 artırılacak.
Hedef 16: 3 yıl içinde borç/öz sermaye oranı %50’nin altına düşürülecek ve finansal riskler azaltılacak.
Hedef 17: Yıllık finansal raporlama süreçleri dijital hale getirilecek ve ilk 2 yıl içinde %20 maliyet tasarrufu sağlanacak.
Hedef 18: Yıllık finansal raporlama süreçleri dijital hale getirilecek ve ilk 2 yıl içinde %20 maliyet tasarrufu sağlanacak.
Strateji Geliştirmek
Mevcut durumunuzu değerlendirdikten ve iş hedeflerinizle vizyonunuzu belirledikten sonra artık stratejik planlama süreciniz içerisinde stratejinizi geliştirmeye başlayabilirsiniz. Bu aşamaya kadar edindiğiniz tüm bilgileri verimli bir şekilde organize etmeniz, süreç içerisinde stratejinizin kendiliğinden ortaya çıkmasını sağlayabilir. Bu yüzden elinizdeki tüm bilgileri kuş bakışıyla görebileceğiniz bir şekilde organize etmenizi tavsiye ediyorum. Şimdi hedeflerinize ulaşabilmeye yönelik, stratejik planlama sürecinizde bulunabilecek örnek anahtar stratejilere göz atalım.
Profesyonel Yönetim ve Kurumsallaşma Hedefleri için Stratejiler
Strateji 1: Yönetim kurulu toplantılarınıza misafir olarak dışarıdan deneyimli üye adayları ve profesyonel yöneticiler davet edin. İş süreçlerini analiz ederek, hangi alanlarda profesyonel desteğe ihtiyacınız olduğunu belirleyin.
Strateji 2: Aile üyeleri arasında rollerin netleştirilmesi için bir “Görev ve Sorumluluk Tanımları” kılavuzu hazırlayın. Bu kılavuzu düzenli olarak gözden geçirerek değişen ihtiyaçlara göre güncelleyin.
Yeni Neslin Eğitimi ve Entegrasyonu için Strateji
Strateji 3: Genç nesil için bir liderlik programı geliştirin ve onları yönetim eğitimlerine yönlendirin (örneğin, online liderlik kursları, MBA programları).
Aile Anayasası ve Miras Yönetimi için Stratejiler
Strateji 4: Genç neslin yönettiği pilot projeler oluşturun ve bu projelerin şirketin iş süreçlerine dahil edilmesi için bir değerlendirme süreci geliştirin.
Strateji 5: Genç neslin yönetim kuruluna katılımını teşvik etmek için “Genç Liderler Komitesi” oluşturun. Bu komite, yönetim kuruluna rapor vererek iş geliştirme süreçlerine katkıda bulunabilir.
Dijital Dönüşüm ve Teknoloji Stratejisi
Strateji 6: Dijital pazarlama stratejisi geliştirmek için bir ajansla çalışın veya şirket içinde dijital pazarlama eğitimi sağlayın. Hedef kitleye ulaşmak için sosyal medya ve SEO optimizasyonunu kullanın.
Strateji 7: E-ticaret platformunu entegre etmek için Shopify veya WooCommerce gibi platformlarla başlayın ve online satışları teşvik edecek kampanyalar düzenleyin.
Strateji 8: CRM sistemi kurarak müşteri verilerini analiz edin ve müşteri geri bildirimlerine yönelik düzeltici ve önleyici faaliyetler geliştirin.
Finansal İstikrar ve Büyüme için Stratejiler
Strateji 9: Nakit akışı yönetimi için bir finansal danışmanla çalışın ve 3 aylık nakit akışı projeksiyonları oluşturun. Giderleri kontrol altında tutmak için düzenli bütçeleme yapın.
Strateji 10: Borç yönetimi ve finansal risk azaltımı için mevcut borçların yeniden yapılandırılması ve düşük faizli kredilere geçiş için bankalarla görüşün.
Strateji 11: Dijital finansal raporlama yazılımlarını kullanarak muhasebe süreçlerini otomatize edin ve bu sayede manuel hataları azaltarak maliyet tasarrufu sağlayın.
Stratejik Planlama Sürecini Uygulamak
Artık stratejik planı uygulamaya geçirme süreciyle hedeflere ulaşmak için, stratejiler projelendirilmelidir. Bu süreçte doğru ekipler oluşturulmalı, net aksiyon planları hazırlanmalı, bütçe doğru yönetilmeli ve insan kaynağının motivasyonu sağlanmalıdır.
Liderlik Ekibi Kurmak
Her stratejik hedef için sorumlu ekipler ve kişiler görevlendirilebilir. Yönetim kurulu, profesyonel danışmanlar ve proje ekipleri bu süreçte aktif bir şekilde rol almalıdır. Aile üyeleriyle profesyonel yöneticiler ve uzman danışman ekibin katkıları bir araya getirilerek yeni düzene geçiş süreci başlar. Örneğin, bir aile şirketi kurumsallaşma hedefi doğrultusunda aile şirketi danışmanlarından, aile üyelerinden ve şirket profesyonellerinin bir araya gelmesinden oluşan bir ekip kurabilir. Bu ekip, aile üyelerinden birileri, insan kaynakları müdürü ve aile şirketi danışmanlarından oluşabilir. Bu ekip iş süreçlerinin standardizasyonu, görev tanımlarının netleştirilmesi ve yönetim yapısının profesyonelleştirilmesi için projeleri hayata adım adım geçirecektir. Yılın her bir çeyreğinde ekip, kurumsal gelişimle ilgili raporlar sunarak şirketin daha profesyonel bir yapıya geçiş sürecini kapsamlı biçimde değerlendirmelidir.
Aksiyon Planı ve Proje Yönetimi
Her hedef için detaylı aksiyon planları oluşturulmalı, bu planlar proje yönetim araçları ile izlenmelidir. Aksiyonlar, sorumlu ekipler ve zaman çizelgeleri netleştirilmeli, ilerleme düzenli olarak takip edilmelidir. Performans göstergeleri ile hedeflerin başarısı ölçülmeli ve gerektiğinde ayarlamalar yapılmalıdır.
Yönetim Yapısının Yeniden Düzenlenmesi:
Şirketin yönetim yapısının netleşmesi için her pozisyonun görev ve yetkileri tanımlanmalıdır. İnsan kaynakları ekibi ile dış danışmanlar, mevcut görev dağılımını gözden geçirip iyileştirmeler yapmalıdır. Amaç, organizasyon yapısına ve bu yeni plana uyum sağlayacak kişilerin net bir şekilde belirlenmesi ve rollerin stratejik olarak optimize edilmesidir.
Organizasyon Şeması Hazırlama:
Mevcut organizasyon şemanız bu ana stratejinize uygun değilse, yeni kurumsal yapıya uygun bir organizasyon şeması oluşturulmalıdır. Bu şema, tüm çalışanlar ile paylaşılıp ve iç toplantılarla açıklanmalıdır. Şema, kimin kime rapor verdiği ve sorumlulukları netleştirmeli, genel liderlik prensiplerine uygun olmalıdır.
Standart İş Süreçleri Belirleme:
Her departman için standart iş süreçleri dökümante edilmelidir. Süreçlerin iyileştirilmesi için departman yöneticileriyle düzenli görüşmeler yapıp ortak görüş doğrultusunda hareket etmek olmazsa olmazdır.
Bütçeleme:
Tüm çalışanlar için hedefler doğrultusunda periyodik performans hedefleri belirlenmeli ve bir ölçüm sistemi devreye alınlaıdır. Performans sonuçları düzenli olarak yönetim kurulu ile paylaşılmalıdır.
İnsan Kaynağı ve Motivasyon Yönetimi:
Doğru insan kaynağının kullanımı ve çalışan motivasyonu, stratejik hedeflere ulaşmada kilit rol oynar. Hem Aile üyeleri ve hem profesyonel ekip üyeleri için sürekli eğitimler düzenlenmeli, başarılar uygun yöntemlerle takdir edilmelidir. Takım ruhu güçlendirilerek motivasyon sağlanmalıdır.
Geri Bildirim ve İletişim Yönetim:
Stratejik planlama sürecinin başarısı için geri bildirim ve iletişim yönetimi hayati düzeyde önem taşır. Etkili iletişim, stratejik planlama süreciyle ilgili tüm paydaşların stratejik hedeflerden haberdar olmasını ve rollerin net bir şekilde oturmasını sağlar. Düzenli periyodik toplantılar, ekiplerin ilerlemeyi değerlendirmesi, sorunları tartışması ve çözüm önerileri geliştirmesi için uygun bir iletişim ortamını oluşturabilir. Toplantıların verimli olabilmesi için önceden belirlenmiş gündemler üzerinden ilerlemeli ve toplantıda sonuç odaklı kararlar alınmalıdır. Aynı zamanda, toplantı sonrasında alınan kararlar yazılı olarak kaydedilmeli ve tüm ilgili kişilerle paylaşılmalıdır. Bu yaklaşım, stratejik hedeflere yönelik aksiyonların izlenmesini ve ekipler arası koordinasyonun güçlenmesini mümkün kılar.
Stratejik Planlama Sürecini Değerlendirmek
Stratejik planlama sürecinin düzenli olarak değerlendirilmesi planın başarıya ulaşmasında kritik bir öneme sahiptir. Yapılacak değerlendirme, hem hedeflerin ne ölçüde gerçekleştirildiğini hem de iş süreçlerinin ne kadar verimli olduğunu analiz etmeye yönelik bir süreçtir. Bu süreç, stratejik hedeflerin ölçülmesi, performansın değerlendirilmesi ve gerekli iyileştirmelerin yapılması gibi aşamalardan oluşur. Değerlendirme, şirketin stratejik vizyonuna uygun ilerleyip ilerlemediğini belirlemek için düzenli raporlamalar ve analizlerle desteklenir.
Genel Performans Değerlendirmesi
Performans değerlendirmesi, stratejik planın başarısını ölçmenin en önemli adımlarından biridir. Stratejik planlama sürecinde belirlenen anahtar performans göstergeleri (KPI’lar) (Bu yazıda hedefler olarak belirlenenle zaten KPI’ların kendisidir.) Bu cümle yazıda yok herhalde. üzerinden hedeflerin gerçekleşme durumu izlenir. Örneğin, kurumsallaşma hedeflerinde görev tanımları, organizasyon şeması ve yönetim süreçlerinin tamamlanma oranları takip edilir. Performans değerlendirmesinde, belirlenen zaman dilimlerinde (aylık, çeyrek bazlı) raporlar, belirlenmiş hedeflerle karşılaştırılır. Bu süreçte, genel kanı olarak, performansın %70’in altında kalması, aksiyonların daha detaylı incelenmesi gerektiğine işaret ederken, %80’in üzerinde olan sonuçlar başarılı olarak kabul edilebilir.
Performans değerlendirme sonucunda, sapmaların kök nedenleri analiz edilir ve gerekli iyileştirme adımları ve yeniden planlamayla düzenleme yapılır.
İyileştirme ve Yeniden Planlama
Stratejik planın başarısız olduğu veya beklenen sonuçlara ulaşılmadığı durumlarda iyileştirme ve yeniden planlama süreci devreye girmelidir: Bu aşama, başarısız olunan alanların tespiti ve bu alanlarda düzeltici eylemler alınmasını içerir. Örneğin, performans değerlendirmesinde hedeflerin %60’ına ulaşıldığı tespit edilirse, hangi aşamalarda eksiklikler yaşandığı belirlenmeli ve bu süreçler yeniden ele alınmalıdır. Aynı zamanda, yeniden planlama yapılarak stratejik hedefler gözden geçirilir, zaman çizelgesi ve kaynaklar güncellenir. Bu aşamada, çalışanlara ek eğitimler verilmesi veya yeni bir stratejik yaklaşıma geçilmesi gerekebilir. İyileştirme süreci, şirketin stratejik planlamasını esnek ve uyarlanabilir hale getirir.
Bu noktada dikkat edilmesi gereken husus, bu revizenin, kararların başta alındığı ekip ile ortak olarak tartışılıp karara bağlanmasıdır. Kimse kendisine fikir sorulup onay alınarak yapılmış planların sürekli olarak kendine sorulmadan revize edilmesinden hoşlanmaz. Aksi takdirde bu yönetime ve ekibe güvensizlik sinyali verir. Sürekli kişisel kararlar ile yönetilen şirketlerde kurumsallaşmadan söz edilmesi en basit terim ile çelişkidir. Bu paradoksal mantık dışı yaklaşım tutarsızlık olarak algılanır
Toyota ve Kaizen Felsefesi
Dünya devi Toyota’nın stratejik planlama ve kalite kontrol süreçlerinde kullandığı Kaizen felsefesi, sürekli iyileştirmeyi ve verimlilik artırmayı amaçlar. Kaizen, küçük ve sürekli adımlarla iş süreçlerini iyileştirerek performansı artırmayı hedefler. Bu felsefe, stratejik planlama sürecine de uyarlanabilir. Toyota’da her bir çalışan, iş süreçlerini geliştirmek için önerilerde bulunur ve bu öneriler hızla uygulamaya geçirilir. Stratejik hedeflere ulaşmak için Kaizen felsefesini benimsemek, hedeflere küçük ama sürekli adımlarla yaklaşmayı sağlar. Örneğin, kurumsallaşma hedefinde, her çeyrek yeni bir iyileştirme alanı belirlenir ve o alanda süreçlerin nasıl daha iyi hale getirilebileceği analiz edilir. Kaizen, stratejik planlamanın sürekli güncellenmesini, çalışanların sürece dahil olmasını ve organizasyonun esnek kalmasını sağlar.
Global Şirketlerden Stratejik Planlama Örnekleri
Apple’ın Stratejik Planlama Başarısı
Apple, 1997’de Steve Jobs’un geri dönmesiyle stratejik planlamaya dayalı bir yeniden yapılanma sürecine girdi. Ürün portföyünü sadeleştirerek iPod, iPhone ve iPad gibi yenilikçi ürünlere odaklandı. Apple, yalnızca müşterilerin mevcut ihtiyaçlarını karşılamadı, aynı zamanda yeni ihtiyaçlar yarattı. Bu süreç, uzun vadeli bakış açısı ve yatırım planlarına dayanıyordu. Apple’ın stratejik planlaması, onu teknoloji dünyasında lider konuma taşıdı.
Toyota’nın başarısının ardında “Toyota Üretim Sistemi” ve sürekli iyileştirme anlayışı olan “Kaizen” felsefesi bulunuyor. Bu sistem, verimliliği artırmaya ve israfı minimize etmeye odaklanır. Her çalışan, süreçlerdeki sorunları tespit edip iyileştirme önerilerinde bulunur. Toyota, bu strateji sayesinde üretim süreçlerini optimize etti ve maliyetleri düşürdü. Bu yaklaşım, yerel başarıyı küresel pazara taşıyarak Toyota’yı bir dünya devi haline getirdi
Yapay Zeka ve Stratejik Planlama
Stratejik planlama, yapay zeka sayesinde daha dinamik hale geliyor. Veri analizi ve öngörü modelleriyle şirketler, pazar eğilimlerini daha doğru tahmin edebiliyor. AI destekli algoritmalar, müşteri davranışlarını analiz ederek pazarlama stratejilerini hızla uyarlamaya olanak tanıyor. Üretim süreçlerinde de yapay zeka, en verimli üretim yöntemlerini belirleyerek maliyetleri optimize edebiliyor. Yapay zeka, stratejik planlamanın hızını ve doğruluğunu artırarak şirketlerin başarısında önemli bir rol oynuyor.
Stratejik Planlama ile Geleceğe Hazırlanın
SWOT analizi, pazar araştırmaları ve müşteri ihtiyaçlarına odaklanarak güçlü bir strateji oluşturabilirsiniz. Apple ve Toyota gibi başarı örneklerinden ilham alın ve işletmenizin yarınlarını bugünden planlayın. Stratejik planlama, sizi sadece bugüne değil, geleceğe de hazırlayan bir süreçtir. Yarınları şekillendirme gücü sizin elinizde. Bugün atacağınız adımlar, yarının büyük başarılarını getirecek.
