Etrafınızdaki bazı aile şirketlerinin neden ayakta kalamadığını merak ettiniz mi? Kimi hızla büyürken bir anda yok oluyor, kimi ise yıllarca süren emeğe rağmen sessizce sahneden çekiliyor. Peki bu gidişatı belirleyen görünmez etkenler neler? Gelin, perde arkasına birlikte bakalım.
1-Kaynak israfı
Aile serveti parça parça farklı alanlara dağılırsa, şirketin mali kasları zayıflar. “Kimin hakkı ne kadar?” sorusu cevapsız kaldığında, iş için ayrılması gereken kaynaklar başka yönlere kayar. Bu durum yatırım fırsatlarını kaçırmaya, projelerin yarım kalmasına, hatta kriz dönemlerinde nakit sıkıntısına yol açar. Oysa bu konularda kuralların belirlenmesi bu karmaşayı önler. Kaynakların şirketin büyümesi için çalışmasını sağlar. Wayne Rivers’ın “Top 15 Sources of Conflict in Family Businesses” başlıklı makalesi de aynı noktaya vurgu yapıyor.
2-Kuşak çatışmaları
Birinin büyüme heyecanı varken diğerinin önceliği kurumsal disiplin olabilir. Ya da biri geleneksel yöntemlere bağlı kalırken diğeri teknolojiyi, yeni pazarlara açılmayı ve farklı çalışma biçimlerini savunabilir. Bu farklı bakış açıları zenginlik de yaratabilir, tam tersi bir kırılma noktası da. Eğer kuşaklar arası iletişim köprüleri sağlam kurulmazsa, bu farklar zarar verici tartışmalara, tartışmalar da zamanla güvensizliğe dönüşür. İyi kurgulanan bir devir planı ve ortak vizyon, hem geçmişin tecrübesini hem de geleceğin heyecanını aynı masada buluşturur. Harvard Business Review’de yayımlanan Amy Castoro ve Fred Krawchuk imzalı “4 Tensions in Family Businesses and How to Work Through Them” makalesi de bu tespiti destekliyor.
3-Denetim eksikliği
Aile üyelerinin şirkette görev aldığı durumlarda denetim çoğu zaman göz ardı edilir. “Biz zaten birbirimize güveniriz” düşüncesi, küçük hataların fark edilmeden birikmesine yol açar. Zamanla bu hatalar, şirketin altını oyan büyük sorunlara dönüşür. Sağlam bir iç denetim mekanizması ve şeffaf raporlama kültürü, yalnızca hataları yakalamakla kalmaz aynı zamanda aile içindeki güveni pekiştirir ve işi ileriye taşır. Denetim, bir kontrol aracı olduğu kadar, sürdürülebilir başarı için güvenlik kilididir. Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği’nin Türkiye’de Aile Şirketleri için Kurumsal Yönetim raporu da bu noktaların altını çiziyor.
Peki, aile şirketlerinin başarısı için ne yapmalı?
Net roller ve bütçeler belirleyin. Hangi aile üyesinin ne sorumlulukta olduğunu açıkça ortaya koyun. Kaynakları sahiplik ve şirkette alınan görevlere göre, ve ihtiyaçlarla eşleştirip, israfı önleyin.
Kuşaklar arası iletişimi güçlendirin. Beklentileri şeffaf şekilde ortaya koyacak aile konseyi veya mentorluk mekanizması oluşturun.
Duygudan değil, veriden yönetilen sistemler kurun. Şirketinizi veriyle yönetin. Profesyonel ve şeffaf denetim mekanizmaları kurun. Performans yönetim sistemi ile güveni ve sürdürülebilirliği artırın.
Aile bağlarınızı korumak ve şirketinizde sürdürülebilirlik sağlamak istiyorsanız, dürüst, şeffaf ve denetlenebilir sistemler kurmalısınız.
Bu çatışmaları görmezden geldiğiniz her gün, sahip olduğunuz mirası riske atıyorsunuz. Gerçek güç, bu zorlukları açıkça ele almakta gizlidir.
Sevgiler
Tunç Vidinli
