Ey aile şirketlerinin kurucu patronları! Bugüne kadar şirketinizi büyük bir başarıyla tek başınıza yönettiniz ve bu gerçekten takdire şayan bir başarı. Harika işler başardınız ve şirketi bugünlere getirdiniz. Ancak, zaman artık o zaman değil! Zaman değişti, teknoloji değişti, nesiller değişti. Artık şirketinizi geleceğe taşımak ve sürdürülebilir bir yapı kurmak için adım atma zamanı geldi.
Aile işletmelerinin belirli kurallar, prosedürler ve standartlar çerçevesinde yönetilmesini kurumsallaşma olarak adlandırırız. Aile şirketlerinde kurumsallaşma, ailenin ve işletmenin geleceği için sürdürülebilirlik ve büyüme açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu demek oluyor ki kurumsallaşmayı hem aile hem de işletme olmak üzere iki tarafta birden düşünmeliyiz. Şirket belirli bir aşamaya gelmişse ve aile yeterince büyümüşse, aile anayasası ve şirketin aile tarafından daha üst düzeyde, bir yönetim kurulu vasıtası ile denetlenmesi konularından bahsedebiliriz. Ailenin ötesinde şirketin daha profesyonel bir yapıda yönetilmesini ise kurumsal yönetime geçiş olarak isimlendiririz. Bu şirket yapısı ve işleyişinin, aileden bağımsız, profesyonel hale geçme sürecidir.
Ailenin bu işin içindeki kurumsallaşma sürecini, aile anayasaları ve aile konseylerini daha ayrı olarak detaylıca ele alacağız.
Kurumsal yönetime geçiş sürecinin adımlarından bahsetmeden önce şunu belirtmek isterim; bu süreç siz patronların alacağı karar ve oluşturacağı vizyon ile başlar. Patronların belirlediği vizyon, sadece şirketin stratejik yönünü belirlemekle kalmaz, aynı zamanda tüm çalışanların ortak bir amaç etrafında birleşmesini sağlar. Dolayısıyla, bu sürecin başarılı olabilmesi için patronların açık, net ve ilham verici bir vizyon oluşturmaları kritik bir öneme sahiptir. Kurumsal yönetime geçiş, ancak ve ancak kurucu patronun bu süreci gerçekten istemesi ve karar vermesi ile mümkündür. Bu netlik ve vizyon aynı zamanda şirketin kurumsal kültürüne de yansıyacaktır.
Sonrasında mevcut durum analiz edilip hedef doğrultusunda planlama yapılır, ardından yönetim kurulunun oluşturulması ve organizasyon yapısının düzenlenmesi gibi yapısal değişiklikler yapılır. Son olarak, iş süreçleri ve performans değerlendirme sistemleri tanımlanır.
Aile şirketinizin mevcut durumunu analiz edilir. Bu aşamada, iş süreçleri, yönetim yapısı ve organizasyonel kültür incelenir. Aile üyeleri dinlenir. Hedefe ulaşabilmek için yapılabilecekler ortaya koyulur.
Analiz sonucunda elde edilen verilerle bir plan oluşturulur. Bu plan, hangi adımların atılacağını, kimlerin sorumlu olacağını ve ne zaman tamamlanacağını belirler.
Plan doğrultusunda adımlar atılmaya başlanır. Bu aşamada, süreçlerin iyileştirilmesi, yeni sistemlerin devreye alınması ve çalışanların eğitimi gibi faaliyetler gerçekleştirilir.
Uygulama aşamasında yapılan her adım izlenir ve değerlendirir. Bu sayede, süreçteki aksaklıklar tespit edilip düzeltilir.
Bu süreçte, yönetim kurulu ve icra kurulu, işletmenin stratejik yönünü belirleyerek önemli roller üstlenir. Liderlerin vizyon oluşturması ve kurumsal kimlik ile değerlerin belirlenmesi, bu süreçte kritik öneme sahiptir.
Değişim yönetimi ile çalışanların sürece adaptasyonunu sağlanır. Bu geçiş sürecinde etkin bir iç iletişim stratejisi ve kurumsal iletişim kanallarının oluşturulması önemlidir. Karar alma süreçlerinde şeffaflık ve hesap verebilirlik, güven oluşturarak işletmenin sağlam temeller üzerinde yükselmesini sağlar.
Miras ve halefiyet planlamasında, gelecek nesillerin işletmeyi devralmaya hazırlanması için halefiyet planları yapılır. Bu süreçte, gelecek nesillerin eğitimi ve liderlik gelişim programları da büyük önem taşır.
Aile anayasası, aile işletmelerinin sürdürülebilirliğini sağlamak için yazılı kurallar ve protokoller oluşturur. Bu anayasanın uygulama süreçleri düzenli olarak gözden geçirilir ve gerektiğinde revizyon yapılır.
Kurumsal yönetime geçiş, işletmelere uzun vadede sürdürülebilirlik, büyüme ve rekabet avantajı sağlar. Ayrıca, iş süreçlerinin ve karar alma mekanizmalarının daha etkili ve verimli olmasına katkıda bulunur.
Aile şirketinizin günlük işleyişinin belirli kurallar ve sistemler çerçevesinde yönetilmesini sağlar. İşler daha düzenli yürür, aynı zamanda siz patronların üstündeki yük hafifler.
Bu süreçle ilgili endişeleriniz olabilir ama biz bunu daha önce defalarca uyguladık. Şirketin ve ailenin yapısına, mevcut duruma ve hedeflere göre değişmekle birlikte kurumsal yapıya geçiş süreci, genellikle bir kaç yıl içinde önemli ölçüde tamamlanabiliyor. Sürecin uzunluğu sizin ve şirketinizin ihtiyaçlarına göre şekilleniyor. Biz yönetim danışmanlığı süreçlerimizde bunu gözlemledik.
Bu sürece başlamadan önce çekinceleri olan, kafaları karışık ve önlerinde bir yol haritası olmayan müşterilerimiz vardı. Sürecin başlarında bu endişeleri silip, gelişime şahit oldular. Süreç sonunda karar alma mekanizmaları hızlandı, verimlilik arttı, yönetim zorlukları çözüldü, aile anlaşmazlıklar ve çatışmalar en minimum seviyeye indi. Sonuçta şirketin her üyesi, belirli sorumlulukları ve yetkileri doğrultusunda çalışıyor ve iş yükü eşit şekilde paylaşılıyorlar. Şirket artık yeni pazarlara açılma fırsatını yakaladı.
Kurumsal yönetime geçişi şirkete yapılan önemli bir yatırım olarak görmek önemlidir. Bu yatırım, makineleriniz, binalarınız ya da diğer maddi varlıklarınız kadar, belki daha fazla önemlidir. Zira bu süreci doğru yönetirseniz şirketin geleceğini güvence altına alır ve uzun vadede sürdürülebilir büyümesini ve başarıyı garantilersiniz.
Siz de şirketinizi geleceğe taşımak, sonraki nesillere sağlıklı bir şekilde aktarmak istemez misiniz?
Tunç Vidinli
Aile Şirketleri Danışmanı
Veliaht Akademi Genel Müdür
